Kawalkada interpretacji. Pociąg Kastnera w osobistych narracjach uciekinierów : Pociąg Kastnera w osobistych narracjach uciekinierów

Huhák, Heléna and Szécsényi, András (2022) Kawalkada interpretacji. Pociąg Kastnera w osobistych narracjach uciekinierów : Pociąg Kastnera w osobistych narracjach uciekinierów. ZAGLADA ZYDOW / HOLOCAUST STUDIES AND MATERIALS (18). pp. 322-341. ISSN 1895-247X

Preview

Text 929-Plikartykulu-1828-1-10-20230311.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (268kB) | Preview

Abstract

Pociąg Kastnera to jeden z najbardziej znanych epizodów zagłady Żydów węgierskich. Akcja ta odegrała dość kontrowersyjną rolę w dziejach podejmowanych przez Żydów prób ratowania się na własną rękę, opisanych w historii najnowszej. Zamiast analizować negocjacje między SS a węgierskim Komitetem Pomocy i Ocalenia, autorzy badają tu, w jaki sposób pasażerowie „pociągu Kastnera” opowiadają o swych losach w dziennikach, pamiętnikach i wywiadach. Badania te mają na celu opisanie rezultatów działań Kastnera z perspektywy oddolnej, skupiając się na roli wiadomości i plotek w narracjach ocalałych. Rodziny Żydów węgierskich, tzw. Żydzi Kastnera, pragnęły wyemigrować do Palestyny, ale opuściwszy okupowane przez nazistów Węgry, trafiły do obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen, a ostatecznie do Szwajcarii. Większość z nich przebywała przez kilka miesięcy (od czerwca do grudnia 1944 r.) w wydzielonej części obozu. Warunki panujące w obozie węgierskim, w którym więźniów taktowano jako „zakładników”, różniły się od warunków w innych, „zwykłych” sektorach obozu Bergen-Belsen czy w innych obozach koncentracyjnych. Ze względu na ten szczególny status „Żydzi Kastnera” nie znajdowali się w sytuacji nadzwyczajnej, nie cierpieli głodu, nie atakowano ich, nie nękały ich śmiertelne choroby. Nadal jednak pozostawali pod władzą nazistów jako więźniowie SS i nie mogli mieć pewności, że doczekają dnia ocalenia. Relacje rzucają pewne światło na przepływ informacji między więźniami. Sposób reagowania na docierające do nich wiadomości i interpretacje zależał od przekonań ideologicznych czy religijnych i osobistych doświadczeń „Żydów Kastnera”. Natomiast różnice w obrębie grupy decydowały o zakresie dostępu do informacji – przywódcy syjonistyczni z rodzinami byli znacznie lepiej poinformowani, a wszyscy w pewnym stopniu stali się częścią sieci informacyjnej zbudowanej przez uczestników. To, że o ich losie decydowali naziści, oraz ich niepewny byt kształtowały wyobrażenia o przyszłości. Tak zwana kultura pogłoski była jednym z istotnych zjawisk życia codziennego. Osoby trwale odizolowane od wiarygodnych źródeł informacji były zarówno twórcami, jak i konsumentami wiadomości. Poza wspomnianą niepewnością narracje odzwierciedlają dwuznaczność moralną działań podejmowanych przez Kastnera. O ich postawach wobec docierających do nich wieści decydowały wnioski, jakie wyciągali na temat własnej sytuacji i przyszłości, na co wpływ miała nie tylko ich orientacja polityczna, lecz także sytuacja ich rodzin. Stan więźniów z Auschwitz wzbudzał wśród nich współczucie i litość. Zarazem jednak zły stan fizyczny tych więźniów wzmacniał ich uprzywilejowaną pozycję. W centrum rozmów znajdowały się również wiadomości o nadciągających deportacjach z Budapesztu. Ci, którzy obawiali się o swoje rodziny i krewnych znajdujących się w pociągu, a także ci, którzy pozostali w Budapeszcie, znaleźli się w nierozwiązywalnej i pełnej sprzeczności sytuacji. Gdy docierały do nich dobre wiadomości, cieszyli się, że członkowie rodzin przebywający w Budapeszcie są bezpieczni i nie grozi im deportacja. Z kolei niepokojące wiadomości utwierdzały ich w decyzji o opuszczeniu kraju. Sprzeczności te kształtowały postawy diarystów i pamiętnikarzy wobec wiadomości i pogłosek. | The Kasztner train is one of the most well-known episodes of the Hungarian Holocaust. The action played a highly controversial role in the history of the Jewish self-rescue actions that elaborated in recent historiography. Instead of examining the negotiations between the SS and the Hungarian Zionist Rescue Committee, this study explores how the passengers of the Kasztner train narrated their controversial plight in their diaries, memoirs, and interviews. The inquiry seeks to uncover the history of the Kasztner action from a bottom-up perspective focusing on what was the role of news and rumors about the release in the narratives of the survivors. Hungarian Jewish families, i.e. the “Kasztner Jews” aspired to travel to Palestine, landed finally in Switzerland but directly left from Nazi-occupied Hungary to the Bergen-Belsen concentration camp. The majority of them were spending months in a special sector of the camp between June and December 1944. The circumstances in the Hungarian Camp where the inmates were treated as “hostages” by the Nazis were unusual compared to the other – ordinary – camp sectors of Bergen-Belsen or other concentration camps. Due to this special status, the “Kasztner Jews” were not in emergency considering they did not suffer from starvation, aggression, and illnesses that lead to death. However, they were held under Nazi jurisdiction and were imprisoned by the SS, and were not convinced about their long-awaited survival.The accounts written during the months spent in Bergen-Belsen shed light on the flow of information between prisoners in a particular situation. Attitudes to the news and interpretations were influenced by the ideological, religious, and personal background of the “Kasztner Jews”. The differences within the group determined the access to information: the Zionist leaders and their families were much more informed but everyone became part of the information network created by the participants to a certain degree. The uncertain plight and the vulnerability to the Nazis evolved ideas and visions of the possible future. The so-called rumor culture was a major phenomenon that featured everyday life. People who were consistently isolated from credible sources of information became both the creators and the consumers of the news. Besides the uncertainty, the moral ambiguity of Kasztner action was reflected in the participants’ narratives. Their attitudes towards the news were largely determined by the conclusions they drew about their own situation and future, which were influenced not only by their political orientation but also by their family situation. The condition of the prisoners from Auschwitz aroused sympathy and pity among them. On the other hand, the poor physical condition of these prisoners reinforced their privileged position. News of potential deportation from Budapest was also at the center of the discussions. Those who feared for their family members and relatives who were on the train and those who stayed in Budapest were trapped. When they heard the good news, they were glad that family members who stayed in Budapest were secure from deportation. At the same time, the distressing news reinforced their decision to leave the country. Diarists and memoirists have struggled to narrate all of this contradictions.

Actions (login required)

Edit Item